Mieczysław Wincenty Radwan – rodem z Żarnowa

Dodano: środa, 27 października 2010

W ubiegłym roku minęła 120. rocznica urodzin Mieczysława Radwana – naukowca i badacza, wybitnego znawcy skarbów ukrytych w ziemi Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego, regionalisty i działacza krajoznawczego.

Mieczysław Radwan urodził się 5 kwietnia 1889roku w Żarnowie, a potwierdzenie tego znaleźć można w księdze parafialnej miejscowego kościoła gdzie jest stosowny zapis w języku rosyjskim. Noszący jego imię oddział PTTK w Ostrowcu Świętokrzyskim, ogłosił lata 2009 i 2010 Latami Radwanowskimi i oprócz innych działań jego członkowie zamierzają 21 października przybyć do Żarnowa, aby w miejscu jego urodzin przeprowadzić rekonesans krajoznawczy pod hasłem „Ku źródłom osobowości Mieczysława Wincentego Radwana”.

Mieczysław Wincenty Radwan rozpoczął naukę w szkole średniej w Radomiu – ówczesnym mieście gubernialnym – i tam zaangażował się w działalność konspiracyjną młodzieży domagającej się polskiej szkoły. Władze carskie postanowiły oczyścić szkoły z buntowniczych elementów patriotycznych i szesnastoletni Mieczysław został usunięty ze szkoły za udział w strajku szkolnym i przynależność do tajnej organizacji młodzieżowej. Maturę zdał w Wilnie w 1909 r., a następnie przyjęty został na politechnikę w Kijowie, gdzie studiował hutnictwo.

W 1914 r. został aresztowany za działalność w konspiracyjnej organizacji studenckiej i zesłany w głąb Rosji oraz poddany nadzorowi policyjnemu. Pracował w hucie Olchowaja koło Ługańska, gdzie stosował w praktyce wiedzę zdobytą na studiach politechnicznych. Powrócił do Polski w 1919 r. i objął stanowisko konstruktora, a następnie szefa biura technicznego w hucie w Ostrowcu Świętokrzyskim. Zaprojektował samowyładowcze wagony zwane radwanami, zaczął gromadzić zabytki przeszłości związane z dawnym hutnictwem żelaza. Społecznie działał w oddziale Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Ostrowcu Świętokrzyskim, zorganizował muzeum PTK. Odbywał liczne wycieczki w okolice, odnajdując resztki zabudowań hutniczych i ślady po dymarkach produkujących żelazo. Inicjował akcje związane z ochroną przyrody, popularyzował historię hutnictwa i przemysłu, organizował wystawy i odczyty, publikował artykuły nawołujące do ochrony ginących zabytków techniki.

Mieczysław Radwan wraz z wybitnym geologiem Janem Samsonowiczem (późniejszym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego) dokonali w 1925 roku sensacyjnego odkrycia kopalni krzemienia z okresu neolitu. W 1934 roku stworzył Muzeum Techniki w walcowni w Sielpi Wielkiej, które funkcjonuje do dnia dzisiejszego i jest często odwiedzane przez turystów. W 1937 roku Radwan przeniósł się na Śląsk do huty „Pokój”, a okres okupacji hitlerowskiej spędził w Stąporkowie, aby po wyzwoleniu znów wrócić do huty „Pokój”. Pełnił wiele odpowiedzialnych stanowisk w Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego, a w 1954 roku objął kierownictwo katedry maszyn górniczych w AGH w Krakowie. Polska Akademia Nauk powierzyła mu stanowisko przewodniczącego Zespołu Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej Zakładu Historii Nauki i Techniki.
Jest autorem dwu prac naukowych: „Wielkopiecownictwo w Zagłębiu Staropolskim w połowie XIX w.” oraz „Rudy, kuźnice i huty żelaza w Polsce”, w których przedstawił warunki rozwoju hutnictwa w Zagłębiu Staropolskim oraz budowę ówczesnych wielkich pieców i zakładów hutniczych. Wyjaśnia również na czym polegał proces technologiczny wytopu żelaza.

Na podstawie jego prac można było odtworzyć dokładnie technikę wytapiania żelaza w dawnych dymarkach. Zostało to wykorzystane przy organizacji wielkiej imprezy pod nazwą Dymarki Świętokrzyskie po raz pierwszy w 1967 roku w Nowej Słupi. Pokaz przeprowadzony pod kierunkiem prof. M. Radwana obserwowało kilka tysięcy turystów z Polski i okolicznych mieszkańców. Działalność prof. M. Radwana przyczyniła się do powstania kilku placówek muzealnych, które eksponowały zabytki techniki, przez co teren Zagłębia Staropolskiego stał się atrakcyjniejszy dla turystów krajowych i zagranicznych. Mieczysław Radwan łączył w sobie cechy uczonego i krajoznawcy. W swojej działalności eksponował własny region, a do problematyki krajoznawczej wprowadził nowy element: historię techniki. Był członkiem Rady Naukowej Muzeum Techniki NOT w Warszawie, członkiem korespondentem Międzynarodowej Akademii Historii Nauki, członkiem honorowym Stowarzyszenia Inżynierów i Techników. W uznaniu jego zasług dla nauki polskiej był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, a także Srebrnym Krzyżem Zasługi, odznakami PTTK, NOT itp.

Zmarł 30 stycznia 1968 roku w Krakowie. Jego imię noszą dziś: Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi, Oddział PTTK w Ostrowcu Świętokrzyskim, jedna z głównych ulic w tym mieście oraz szlak rowerowy.

Źródło:Tygodnik Opoczyński – Top (W. Szafiński)